Blagay, Mostar’ın içinden de geçen ve Bosna-Hersek’in en büyük nehirlerinden biri olan ‘’Neretva’’nın önemli kollarından biri olan ‘’Buna Nehri’’nin doğduğu yer. 
Küçük bir yerleşim birimi olan Blagay’ı önemli kılan ise hemen su kaynağının bulunduğu mağaranın yanıbaşında bulunan ‘’Blagay Tekkesi’’.
Bölge 1465’de Osmanlıların eline geçtikten sonra muhteşem bir doğaya sahip bu bölgede kurulan bu tekke Bosna’nın yerel halkı olan Boşnakların (Bosniak) hızla müslümanlığı seçmesinde çok önemli bir rol oynadı.
Bugünlerde Nakşibendi tekkesi olan Blagay, bir bektaşi tekkesi olarak kuruldu. Osmanlılar özellikle Balkanlara (Yeniçeriler de bektaşi dergahına bağlıydı) yolladıkları bektaşi dervişleri ve babaları sayesinde çok kısa sürede yüzbinlerce kişinin müslümanlaşmasını sağladı. Bektaşi dervişlerinin hoşgörülü ve özellikle hakkaniyetli tavırları, tarih boyunca hep karmaşa ve savaş içinde yaşamış, bölge halkının müslümanlığa büyük sempati duymasını sağladı. Osmanlı da bu yeni müslüman olan halka hemen kucak açtı ve kendi öz halkı olarak kabul etti. Hatta çok rahat denebilir ki Osmanlılar en fazla yatırımı da bu bölgeye ve halkına yaptı. Hala bir çok Boşnağın ‘’Biz Osmanlıyız!’’ demesinin sebebi de bu karşılıklı büyük sevgiydi.
Bu sevginin simgesi de Blagay Tekkesi’ydi. Oldukça mütevazı bir tekke olan Blagay, etrafına daha sonra yapılan binalarla artık oldukça görkemli. Yapılan binalar bölgenin ve tekkenin mimari dokusuna uygun ve bence oldukça başarılı yapılmış.
Sokullu Mehmet Paşa’nın köyü olan Sokoloviç’de, Sokullu’nun köyüne armağan ettiği, 500 yıllık camiye yapılan restorasyonu gördükten sonra burası gerçekten de çok iyi korunmuş diyebiliriz.
Blagay Tekkesi’nin bir de çok önemli kahramanı var: Sarı Saltuk…
Sarı Saltuk, Fatih Sultan Mehmet’in oğlu Cem Sultan’ın himayesinde derlenen ‘’Saltukname’’ adıyla da bilinen halk efsanesinin kahramanı. Anadolunun ve Rumelinin fethi sırasında önemli rol oynayan efsaneleştirilmiş bir bektaşi babası.
Sarı Saltuk, Dede Korkut, Nasreddin Hoca gibi çok geniş bir coğrafyanın destan kahramanı.
Bu yüzden birçok yerde türbesine rastlamak mümkün. En ünlüleri ise İznik ve Blagay’da ki türbeler. Güçlü, korkusuz ama bir o kadar da bağışlayıcı ve hakkaniyetli bir kahraman olan Sarı Saltuk, bu özellikleriyle birçok coğrafyada halkın sevgilisi olmuş. Hatta sadece müslümanlar için değil Hrıstiyanlar için de önemli bir kahraman. Bu yüzden Blagay Tekkesi’ni her dinden yüzbinlerce kişi ziyaret etmekte.
Bizim ziyaretimiz sırasında bizlerde bunlara şahit olduk.
Gelinliğiyle- damatlıklarıyla gelen gençler, sünnet elbiseleriyle ve aileleriyle koşa koşa, sevinçle gelen insanların mutlulukları yüzlerinden okunuyordu.
Bunlar sadece Müslüman aileler, Müslümanlar değildi. Diğer halklar ve diğer dinlere mensup insanlarda çok değer veriyorlardı.
Herkes kendinden bir parça buluyordu orada. BİZİM AZİZİMİZ diye sahiplenmişler.
Şunu çok iyi anladımki iyi olana herkes sahip çıkıyor. Yeterki iyi ol.
12 türbesi olduğu söylenen Sarı Saltuk’un bu kadar çok türbesinin olmasının sebebinin, İslamiyet’in yayılmasını sağlamak amacıyla türbelerinin birden fazla yerde olmasını kendisi istemesi olduğu rivayet ediliyor. Bu bir rivayet tabiki. Ben pek zannetmiyorum kendi isteğiyle olduğunu. Ama iyilere tarafsız olarak herkes sahipleniyor.

Blagay Tekke’sinin girişinde bulunan balık restaurantları, ‘’Buna’’ nın kaynağında avlanan lezzetli balıklarıyla ünlü… Tekkeye geldiğinizde bu güzel restaurantalarda hem güzel bir yemek yiyebilirsiniz hem de bu doğa harikasını ve Blagay Tekkesi’nin o güzel mimarisini doya doya izleyebilirsiniz. Ayrıca Türk kahvesi ve çayı da mevcut.

Blagaj gezilecek yerler
-Buna Nehri
-Alperenler Tekkesi (Sarı Saltuk Tekkesi)
Blagaj, Bosna-Hersek’in en büyük nehirlerinden Neretva’nın önemli kollarından birisi olan Buna Nehri’nin doğduğu yer. Burada su kaynağının bulunduğu mağaranın yanı başında bulunan Alperenler Tekkesi (Sarı Saltuk Tekkesi) 15. yüzyılda Alperenler (dervişler) tarafından yaratılanı yaradandan ötürü sevmek idealiyle kurulmuştur.
Kadiri, Rufai, Halveti ve Nakşibendi tarikatlarına ev sahipliği yapan türbede Sarı Saltuk ve Şeyh Açıkbaş’ın türbeleri, ibadet odaları, misafirhane, iç avlu ve abdesthane var.
Osmanlı mimarisiyle 1520’lerde inşa edilen tekke, Bosnalılar tarafından milli anıt olarak kabul ediliyor.
Osmanlının Balkanlar’a yolladıkları hoşgörülü tavırları olan Bektaşi dervişler sayesinde halk Müslümanlığa büyük sempati duymaya başlamış. Böylece tarih boyunca savaş ve karmaşa içinde yaşamış yüzbinlerce kişi kısa süre içinde Müslüman olmuş.

Blagaj Tekkesi’nin en önemli kahramanı da Sarı Saltuktur.

Blagaj gezilecek yerler
Balkan gezimizde Bosna-Hersek’in son durağı olan Blagaj’a geldik. Burası küçücük bir yerleşim yeri olmasına rağmen cennetten bir köşe olan  Buna Nehri.
Burada Bune de Restoran’da şimdiye kadar yediğimiz en lezzetli köftelerin ve alabalığın tadına bakıyoruz.  Ayaklarımız Buna Nehri ’nin içinde yüzerken yediğimiz yemek, yanımızdan hızla akan suyun sesiyle birleşip damağımızda hoş bir tad bıraktı.
Tabiki sarı Saltuk tekkesinin manzarası eşliğinde muhteşem.

Sonra da Alperenler Tekkesi’ni ziyaret ettik. Tekkeye girer girmez Sarı Saltuk’un yüzyıllardır sönmeyen ışığının yüzünüze çarptığını hissediyorsunuz. Tekkenin enerjisi öyle yüksek ki buraya gelip huzura ermemek mümkün değil.
Sadece cennetten bir köşe olan manzarasından ziyade ruhunuzun sukuna erdiğine şahit oluyorsunuz.
Yıllardır görmediğin ama kaybolan bir diğer parçanı bulup kendini tamamlamış hissediyorsun.

Tekke ziyareti muhteşem bahçesinde hem bedeniniz hemde ruhunuza iyi gelen çayınızı huzurla yudumlamanızı öneririm. Buna Nehri’nin sularını seyre daldığınızda zihninizdeki tüm endişelerden kurtulduğunuzu göreceksiniz.
Balkanlar’a sadece bu tekke için bile gelinir.

Blagay Tekkesini Sırp hristiyan Hollanda’ dan ziyarete gelmiş birine ne düşünüyorsunuz? Burası ne ifade ediyor sizler için diye sorduğumda kendine göre bana anlattıkları şöyleydi. “Bosna Hersek’in Mostar kentinde bulunan, yaklaşık 600 yıllık bir Derviş manastırıdır. Tekke, bir uçurumun dibinde yer alan benzersiz ve pitoresk bir dizi binadan oluşmaktadır. Blagay Tekkesi; kayalıklardan oluşan sağlam bir temel üzerine, Buna Nehri’nin zümrüt yeşili kaynağının sağ yakasına kurulmuştur. Tekkenin üzerinde ise 240 metre uzunluğunda bir kaya örtüsü bulunmaktadır.
Blagay Tekkesi’nin Tarihi
Blagay Tekkesi, Bosna Hersek Osmanlı yönetimi altında iken 1446-1520 yılları arasında inşa edilmiştir. Tekke, Mostar’da doğup İstanbul’da eğitim gören ve 1697 yılında vefat eden Mostar müftüsü Zijauddin Ahmed ibn Mustafa tarafından kurulmuştur. Aynı zamanda dervişlerin zikir faaliyetlerini yerine getirebilmeleri için inşa edilmiştir.
Balagay Tekkesi, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra resmen kapatılmıştır.
Fakat kuruluşundan bu yana savaşlar nedeniyle değil, kayaların ve ağaç dallarının uçurumdan düşmesi sebebiyle çok fazla hasar görmüştür. Hiç biri buraya zarar vermek istememiş hatta burayı korumak için çaba sarfetmişlerdir.
Tekke, 1851’de yenilenmiş ve 1851’deki yeniden inşasından 30 yıl sonra, yine büyük bir kaya tarafından yıkılmıştır. Bu olay üzerine 1891’de, aynı şekilde yeniden inşa edilmiştir. Tekkenin restorasyonu ve korunmasına yönelik son büyük müdahale ise 2011 yılında yapılmıştır. Burası, tüm din ve halklar için önemlidir.
Dedelerimden dinlediğim, tarihimizden öğrendiğimiz kadarıyla bu insan tek başına herkese yardımcı olmuş. Dini, dili, ırkına bakmadan, insan seçmeden, ayırdım yapmadan yardım etmiş.
Kimin başı sıkışsa ilk ona gidilirmiş. Fikirlerinden istifade edilir, akıl alınırmış.  Eskiden beri saygı ve sevgiyle şu ana kadar anılır,  şimdiden sonrada böyle devam edecektir.
İnsanlar buraya gelip kendi dininde ve dilinde dualar eder, isteklerini dile getirirler. Çoğu da kabul olur bunların” dedi. Hollanda’cası iyi olduğu için birlikte çok iyi anlaşabildik tercümansız. Daha çok şeyler anlattı her konuda konuştuk. Tekrar görüşmek dileğiyle vedalaşarak ayrıldık.
Bir kişinin etrafında bunca ayrı dinden, ayrı dilden insanlar nasıl toplanıyordu? Biz neden aynı dilden, aynı dinden olanlar toplanamıyor, anlaşamıyorduk?
Aradaki fark sanırsam islam’ı özümsemek, sadece anlatmak değil yaşamak. İslam’ı en güzel şekilde yaşayıp örnek bir şahsiyet.
Demekki burada İslam’ın  hoşgörüsünü yaşayarak örnek olunursa böyle güzelliklerle anılıyorsun yıllar geçsede.
Sadece anlatmamış yaşamış hemde tek kişi olarak.
Blagay Tekkesi’nin Mimari Özellikleri şöyle ki
Blagay Tekkesi, yapıldığı dönemin mimari özellikleri ve ruhu göz önüne alınarak, Türk-Barok tarzına uygun olarak inşa edilmiştir.
Blagay Tekkesi’nin semahanesinin çok renkli tavanı, kapısı, oval çatısı ve süslemeleri; Barok mimari özelliklerini taşımaktadır. Ayrıca, tekkenin iç mekanındaki her detay, kendine has sufi sembolizmini yansıtmaktadır.
Tüm bu özellikleri ile Blagay Tekkesi, Osmanlı dini yapılarını temsil etmektedir.
Blagay Tekkesi kompleksinin içinde; türbe, meydanodası (dershane), imaret (kahve ve yemek mekanı), ribat, hamam-banyo, çilehane, semahane, kubbeli cami, abdesthane, tuvalet, mutfak ve su kenarı serinleme yeri olan bozacılık bölümleri yer almaktadır. Bu kapsamlı yapının duvar ve zeminleri oldukça sadedir. Yapıdaki bu sadeliğin aksine, tekke halıları ve yastıkları ise rengarenk görüntüsüyle mekana canlılık katmaktadır.
Blagay Tekkesi’nin Sahip Olduğu Doğal Zenginlikler
Ziyaretçiler, Blagay Tekkesi’ni ziyaret ettikleri sırada, Avrupa’nın en güçlülerinden biri olan Buna Nehri’ni görebilmektedirler.
Blagay Tekkesi’nin bulunduğu konumda, ak başlı akbaba da dahil olmak üzere birçok kuş türünü gözlemleyebilmek mümkündür.
Aynı zamanda tekkenin bulunduğu yerde, Akdeniz meyveleri ve bölgeye özel bitki türleri de yer almaktadır. Kızılcık şerbeti muhteşemdi tatmanızı tavsiye ederim.
Blagay Tekkesi’nin yanında etkileyici bir mağara bulunmaktadır.
Bu mağarayı kayıkla ziyaret etmekte mümkündür.
Ziyaret için belirlenen ücret, kişi başı 2 eurodur.
Biz iki Euro ödedik kişi başı. Ayrılması önerilen süre ise 10-15 dakika olarak belirtilmektedir. Mağarada gizemli bir seyre hazır olun.
Blagay Tekkesi’nin Geçmişten Günümüze Kullanımı şöyle.
Blagay Tekkesi, bölgedeki en eski dini kültürel etkinliklerin yapıldığı yerdir. Geçmiş dönemlerde tekke; Roma soyluları, Osmanlı vezirleri ve Avusturya-Macaristan subayları için favori bir yer olarak hizmet vermiştir.
Günümüzde ise hala dervişlerin merkezi olarak kullanılmaya devam etmekte; mevlit ve zikir günleri düzenlenmektedir. Misafirhane bölümü ise geçmişte gezginleri ağırlamak için kullanılmış, günümüzde ise bir müzeye dönüştürülmüştür.
Tekkenin misafirhanesinin bulunduğu kata, nehre bakan bir veranda eklenmiştir. Günümüzde burası hala dua ve ilahiler için kullanılmaktadır.
Blagay Tekkesi’nin semahane adı verilen küçük odası, zikir ibadeti için kullanılmaktadır. Bu Sufi geleneğinde, ritmik ve tekrarlayan şarkılara ilahi lere bazen de davullar eşlik etmektedir. Bu ritüele katılan inananlar, ritmik seslerle kendilerinden geçmiş bir hale bürünmekte ve bir nevi transa geçmektedirler.
Bu dini şarkılar ( ilahiler), 15 asırdan beri sözlü olarak aktarılan büyük Müslüman mistik şairlerinin besteleri icra edilmektedir.
Blagay Tekkesi’nin yanında, yaklaşık 6 metre uzunlukta iki tane türbe yer almaktadır. Türbenin birinde ünlü Şeyh Sarı Saltuk gömülüdür. Sarı Saltuk, 13. yüzyılda yaşamış Bektaşi kardeşliğinin bir Türkmen ALPERENLER’indendir ( misyoneridir) Bir Efsaneye, rivayete göre, halklara İslam’ı yaymak için kalıntılarının 8 tabuta konmasını ve 8 farklı ülkeye gönderilmesini talep etmiştir. Sarı Saltuk’un, Arnavutluk ve Bulgaristan’da iki mezarı daha bulunmaktadır.
Diğer türbede ise, 1860 yılında ölen Sarı Saltuk’un müridi Şeyh Achik-basha gömülüdür.
Blagaj Tekkesi’ni Ziyaret Edeceklerin Bilmesi gerekenler
Blagay Tekkesi’nin olduğu nehrin kıyısında; ziyaretçilerin yemek eşliğinde şarap ve özel Türk kahveleri içebilecekleri, hoş sohbetler ederek nehrin muhteşem manzarasının keyfine varabilecekleri birkaç çeşitli balık , köfte restoranları bulunmaktadır. Ayrıca, Blagay Tekkesi’nin yanında hediyelik eşyalar hazırlayan satıcılar yer almaktadır. Hediyeliklerinizi buradan temin edebilirsiniz.
Tüm detaylarıyla olağanüstü bir cazibe merkezi olan Blagay Tekkesi, ziyaretçilerinden kişi başı 2 Euro ücret talep etmektedir. Ziyaretçilerin, Blagay Tekkesi’ne girerken ayakkabılarını çıkartmaları ve mütevazi kıyafetler tercih etmeleri gerekmektedir. Blagay Tekkesi, haftanın her günü sabah 08.00’den akşam 22.00’ye kadar ziyaretçilerini ağırlamaktadır.

Blagaj Tekkesi ("Blagay" okunur), Bosna-Hersek'in Mostar bölgesinde Blagaj şehir merkezi yakınında Buna Nehri kaynağında kurulmuş tekke. Misafirhane ve türbe etraftaki doğa ile iç içe geçirilmiş, tepelerle bir olmuştur. Misafirhane 1664'ten önce inşa edilip 1851'de yenilenmiştir. Bina birkaç kez daha restoreden geçmiştir. Tekke inşaatına en geç 1520 yılında Hersek'teki Osmanlı hakimiyetinden az sonra başlanmıştır.

Kaynaklar;
Unesco Dünya miras Merkezi arşivi 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından erişim tarihi
21 Mayıs 2009 kaynaklı